Historia i ewolucja użytkowania wieczystego
Zasady użytkowania wieczystego zostały zakotwiczone w polskim Kodeksie cywilnym (art. 232-243) oraz w Ustawie o gospodarce nieruchomościami. Użytkownik wieczysty, mimo iż nie jest właścicielem gruntu, posiada szerokie możliwości zarządzania nieruchomością - może sprzedawać, obciążać hipotecznie, czy przekazywać w darowiźnie. Równocześnie, przez cały okres trwania umowy, właścicielem gruntu pozostaje państwo lub jednostka samorządu.
Przekształcenia prawa użytkowania wieczystego
Zmiany zaczęły się w 2019 roku, kiedy to na mocy Ustawy z 20 lipca 2018 r., przekształcono prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w pełnoprawne prawo własności. Proces ten był obligatoryjny i nie wymagał dodatkowych wniosków od mieszkańców, co stanowiło pierwszy krok ku likwidacji tego przestarzałego systemu.
Drugi etap przekształceń - sektor komercyjny
Drugi etap, który wszedł w życie 31 sierpnia 2023 roku na mocy nowelizacji ustawy z 26 maja 2023 r., adresuje potrzeby sektora komercyjnego. Ustawodawca umożliwił właścicielom nieruchomości komercyjnych zgłaszanie żądania sprzedaży gruntów w ciągu roku od wejścia ustawy w życie. Ta zmiana, mimo że dobrowolna, nie przewiduje odmowy przez właściciela gruntu, jeśli tylko zostanie złożone stosowne żądanie.
Ograniczenia i wyjątki
Pomimo otwarcia możliwości wykupu, nie wszyscy użytkownicy wieczyści mogą skorzystać z tej opcji. Wyłączone z przekształcenia są nieruchomości, których nabycie miało miejsce po 1997 roku oraz te, które są przedmiotem postępowań o rozwiązanie umowy użytkowania. Co więcej, nie dotyczy to gruntów niezabudowanych oraz tych zarządzanych przez specjalne agencje państwowe.
Kontrowersje i perspektywy przyszłości
Mimo generalnego poparcia dla kierunku zmian, nie brakuje głosów krytycznych, szczególnie dotyczących krótkiego terminu na podjęcie decyzji o wykupie, co może stanowić problem dla niektórych przedsiębiorców. Propozycja Senatu o wydłużeniu tego terminu do trzech lat, spotkała się z odrzuceniem, co skutkuje obawami o przyszłe komplikacje.
Reformy prawa użytkowania wieczystego, są odpowiedzią na potrzeby nowoczesnej gospodarki nieruchomościami i oczekiwania społeczne. Przekształcenie tego prawa w pełnoprawne prawo własności może przynieść wiele korzyści, choć wyzwania i kontrowersje nadal pozostają. Ostateczny efekt tych zmian będzie widoczny w nadchodzących latach, kiedy to pełne ich implikacje ujawnią się w praktyce gospodarczej i prawnej Polski.
Źródło: Murator